Het zelfbeeld van een peuter en een kleuter
In het blog over het zelfbeeld van de baby schreef ik al dat het ontwikkelen van het zelfbeeld niet stopt na het tweede levensjaar. Het zelfbeeld ontwikkelt zich door tot in de adolescentie. De komende blogs zal ik jullie meenemen in het zelfbeeld van het kind. Waarom dit zo belangrijk is en hoe het zich ontwikkelt. In dit blog beschrijf ik de ontwikkeling van het zelfbeeld van een peuter en een kleuter.
De ontwikkeling van het zelfbeeld
Rond het tweede levensjaar herkent een kind zichzelf in de spiegel. Het begint langzaam te beseffen dat het los van de rest van de wereld, iemand is. Het zelfbesef is in ontwikkeling. Een kind gaat steeds meer merken dat ze zelf dingen kan doen. Waardoor het ook steeds meer een eigen wil ontwikkelt, wat zich soms uit in driftbuien. Driftbuien ontstaan omdat het kind nog niet goed kan verwoorden wat het wil en hoe het zich voelt.
Naast het besef dat het zelf iemand is, die gevoelens en gedachten heeft, wordt het zich ervan bewust dat anderen ook gevoelens en gedachten hebben. Het gaat zich ongemerkt leren in te leven in andere mensen. Het zal zien wanneer iemand huilt en zal proberen te troosten en te helpen. Desondanks is inleven in anderen en rekening houden met anderen, nog moeilijk voor peuters en kleuters. Ze zijn vooral nog egocentrisch.
Het zelfbeeld van een peuter en kleuter
Een peuter of een kleuter zal zijn zelfbeeld omschrijven als iemand die van spelen houdt, goed kan tekenen, hard kan rennen of groot is. De omschrijving zal niet altijd goed zijn. Sterker nog: peuters en kleuters hebben de neiging om hun kennis en vaardigheden op alle gebieden te overschatten. Dat houdt wel in dat hun toekomstbeeld altijd positief is. Ze verwachten prachtige tekeningen te maken, wedstrijden te winnen en later heel groot te worden. Ook al falen ze, de toekomst is altijd rooskleurig. Het zijn eeuwige optimisten!
Het zelfbeeld heeft betrekking op wat voor iemand je bent. Het is iemands identiteit en de opvatting die iemand over zichzelf heeft. Peuters en kleuters omschrijven zichzelf dus volledig aan de hand van de kennis en de vaardigheden dit het over zichzelf heeft. Ze zijn totaal nog niet bewust met anderen bezig. Ze vergelijken zichzelf en hun prestaties niet met anderen.
In deze levensfase maken kinderen dus een grote stap in de ontwikkeling van het zelfbeeld. Ze leren dat ze los van de rest van de wereld iemand zijn. Ontdekken dat ze een eigen wil hebben, maar ze ontdekken ook dat anderen gedachten en gevoelens hebben. Langzaam ontwikkelen ze steeds meer hun eigen identiteit en ontdekken steeds meer wie ze zijn. Ze zijn vooral nog egocentrisch, maar dat is het begin van hun zelfbeeld.
Tips om je peuter of kleuter te helpen bij het ontwikkelen van het zelfbeeld
- Laat een driftbui gebeuren, probeer het zoveel mogelijk te negeren. Het is een onderdeel van het leerproces dat er regels zijn. Op deze manier leren ze de wereld en zichzelf kennen. Als je ingaat op de driftbui van je kind (en overstuur raakt/boos wordt), zal je kind vaker een driftbui krijgen. Het heeft dan met een driftbui gekregen wat het wil, aandacht. Leer ze duidelijk grenzen stellen en negeer de driftbui.
- Geef je kind zoveel mogelijk liefde en veiligheid. Dit zijn eigenlijk de belangrijkste voorwaarden voor een goede sociaal-emotionele ontwikkeling. Als kinderen de veiligheid ervaren dat ze gewaardeerd blijven ongeacht of ze falen of slagen, ontwikkelen ze gemakkelijker een goed zelfbeeld.
- Het inleven in anderen kun je bij je kind stimuleren. Praten over gevoelens en wijs kinderen op gevoelens (‘Kijk, broertje huilt. Hij is verdrietig, omdat zijn autootje kwijt is. Zullen we hem een dikke knuffel geven?’).
- Verwoord de gevoelens van je kind. Dit stimuleert ook het inlevingsvermogen.
- Reageer positief op je kind als het iets probeert wat lastig is, ook al lukt het niet. Daarmee stimuleer je het zelfvertrouwen.
- Kijk vooral naar wat goed gaat en geef positieve feedback als iets beter kan.
- Door al die kleine positieve opmerkingen krijgt je kind een goed gevoel over zichzelf. Wat een positief effect heeft op het zelfbeeld.
- Geef vooral zelf het goede voorbeeld!
Naar aanleiding van dit blog nog vragen? Stel ze gerust!
