Hoogsensitief kind, een mooi persoonlijkheidskenmerk!
Moet je alle kaartjes uit de kleding van je kind knippen? Heeft je kind moeite met het maken van beslissingen? Piekert je kind veel over sociale of maatschappelijke problemen? Is je kind na een drukke dag zo van slag dat het moeilijk te troosten is of driftig is? Weet je kind, zonder dat je het vertelt, haarfijn wat er met je aan de hand is? Lijkt het gedachten te kunnen lezen? Grote kans dat jouw kind hoogsensitief is. In dit blog leg ik kort uit wat hoogsensitiviteit is en ga ik dieper in op het hoogsensitieve kind. In een ander blog leg ik uitgebreider uit wat hoogsensitiviteit is.
Hoogsensitief in het kort
Om te beginnen is hoogsensitiviteit een persoonlijkheidskenmerk en dus geen stoornis. Ongeveer 15 tot 20% van de bevolking bezit deze mooie persoonlijkheidskenmerk. Het zenuwstelsel van mensen die hoogsensitief zijn is gevoeliger voor zintuiglijke prikkels. De innerlijke werking ervan kost meer tijd en energie dan bij mensen die niet hoogsensitief zijn. Tevens worden de prikkels van hoogsensitieve personen diepgaander verwerkt.
Hoogsensitieve mensen zijn vaak invoelend, slim, intuïtief, creatief, nauwgezet en gewetensvol. Ze worden eerder overweldigend door harde geluiden of een grote hoeveelheid prikkels. Wanneer ze de overprikkeling niet kunnen voorkomen, lijken ze snel overstuur of overgevoelig.
De binnenwereld van een hoogsensitief kind
Een hoogsensitief kind is opmerkzamer dan een ander kind. Deze kinderen hebben een zeer opmerkelijk oog voor details. Daarbij is de informatieverwerking vaak sneller, waardoor het kind onmiddellijk doorheeft wanneer er iets veranderd is of wat er aan de hand is. Een hoogsensitief kind denkt meer na over wat hij ziet en hoort dan andere kinderen. Vaak verloopt de informatieverwerking van het hoogsensitief kind onbewust, zoals ze bijvoorbeeld intuïtief weten wat er met je aan de hand is. Ze kunnen op jonge leeftijd al piekeren en vragen stellen over sociale dilemma’s of grote sociale problemen. Het andere hoogsensitieve kind is meer geïnteresseerd in moeilijke wiskundige sommen of denkpuzzels, of maakt zich zorgen over ‘wat er kan gebeuren als…’, verzint verhalen of probeert zich voor te stellen wat de kat bedenkt. Alle kinderen zullen dit wel doen, maar een hoogsensitief kind doet dit vaker.
Al met al neemt een hoogsensitief kind meer informatie in zich op die vollediger wordt verwerkt. Wanneer de situatie een emotionele reactie oproept, zal het sterkere emoties ervaren. Dit zal soms een intense vorm van liefde, ontzag of vreugde zijn. Echter doordat alle kinderen elke dag te maken krijgen met nieuwe, stressvolle situaties, zal een hoogsensitief kind ook worden geconfronteerd met angst, woede en verdriet. Helaas zal een hoogsensitief kind deze emoties ook sterker voelen dan andere kinderen. Wat het niet altijd prettig maakt voor het kind.
Door deze sterke gevoelens en diepe gedachten is een hoogsensitief kind vaak buitengewoon empathisch. Het kind raakt al vroeg geïnteresseerd in sociale vaardigheden. Tevens zijn ze enorm goed in het interpreteren van wat er zich afspeelt bij iemand die niet kan spreken (baby’s, dementerende mensen, dieren, lichaamsorganen). Daarbij hebben ze meestal een rijk innerlijk leven.
Een hoogsensitief kind voelt zich eerder overweldigd door dingen die andere kinderen niet op zullen merken, en kijkt liever de kat uit de boom. Het wil weten of de situatie veilig is. Wanneer dit zo is, zal een hoogsensitief kind langzaam uit zijn schulp kruipen.
Verschillende vormen
Sommige hoogsensitieve kinderen zijn zich voornamelijk bewust van stemmingen, uitdrukkingen of onderlinge verhoudingen. Andere hoogsensitieve kinderen zijn zich meer bewust van de natuur, zoals de gesteldheid van planten, veranderingen in het weer of lijken over een geheimzinnig vermogen te beschikken om met dieren te praten. Sommigen zijn voornamelijk alert in een nieuwe omgeving, terwijl anderen juist meer last hebben van veranderingen in het vertrouwde. Alle hoogsensitieve kinderen nemen dus scherper waar.
Keerzijde van een hoogsensitief kind
Vooral na een aantal slechte ervaringen is een hoogsensitief kind eerder dan anderen geneigd angstig, neerslachtig of verlegen te worden. Het is sneller gekwetst door vriendjes of mensen om zich heen (wanneer iemand boos op het kind wordt, ruzie maakt of onduidelijk is) en vaak niet dol op wilde, competitieve spelletjes of sporten. Met liefdevolle begeleiding is een hoogsensitief kind uitzonderlijk creatief, coöperatief en aardig, tenzij het overspoeld wordt door prikkels.
Het probleem van overprikkeling
Overprikkeling ontstaat na lange blootstelling aan teveel prikkels voor een hoogsensitief kind. Deze prikkels kunnen luidruchtige, drukke, ingewikkelde, voortdurend veranderende situaties zijn. Een hoogsensitief kind zal klagen over: te warm of te koud, de stof van kleding die kriebelt, kaartjes in de kleding, het eten dat te pittig is, een ruimte die raar of vies ruikt. Het klaagt over allemaal dingen die andere kinderen niet of nauwelijks opmerken. Het kan er ook voor kiezen om alleen te spelen, de kat uit de boom te kijken, alleen bekende dingen te eten of alleen op een bepaalde plek in huis of buiten te blijven. Dan wel ‘typische’ kinderactiviteiten proberen te vermijden, zoals verjaardagfeestjes, school-/sportkampen, ect.
Een hoogsensitief kind kan de overprikkeling in verschillende vormen uiten. Sommige overprikkelende hoogsensitieve kinderen gebruiken driftaanvallen en woede-uitbarstingen om te ontladen of situaties uit de weg te gaan.
Anderen worden ongestructureerd chaotisch en lijken ADD of concentratieproblemen te hebben, terwijl er niets aan de hand is zolang ze niet overprikkeld zijn. Weer andere hoogsensitieve kinderen krijgen driftbuien, slaan door of liggen krijsend op de grond. Anderen worden juist heel stil en rustig of krijgen maagklachten of hoofdpijn wanneer ze overprikkeld raken.
Op het moment dat je hoogsensitieve kind overprikkeld is, wijs het dan niet af. Word vooral niet boos, ga niet schreeuwen of ga er niet tegenin. Dan wordt de overprikkeling alleen maar erger. Geef je kind aandacht, probeer het kind gerust te stellen en zoek naar helpende factoren. Soms helpt het om alleen maar een knuffel te geven en heen en weer te wiegen. Bij anderen helpt het om de natuur in te gaan of onder de douche of in bad te doen. En soms helpt het om er alleen maar over te praten, te vragen wat er aan de hand is en te vragen wat het kind nodig heeft op zo’n moment.
Wil je meer weten over het hoogsensitieve kind? Lees dan dit boek!
Kan jij of jouw hoogsensitieve kind wat extra ondersteuning gebruiken? Neem dan gerust contact op!
Ben je hoogsensitief en wil je meer weten over hoogsensitieve ouders en opvoeding? Lees dan dit boek!