Schermtijd onder kinderen

Schermtijd onder kinderen, daar vinden we allemaal wat van. Smartphones, tablets en computer zijn niet meer weg te denken uit ons leven, en zeker niet bij kinderen. Ze lijken soms wel aan je kind vastgeplakt, tot grote irritatie van jou. Maar hoe ga je als ouders om met die schermtijd, wat is eigenlijk ‘gezond’ of ‘normaal’, wat is het effect van schermtijd en hoe kan je er afspraken over maken? In deze blog neem ik je mee in de schermtijd bij kinderen, hoeveel zitten ze er nou daadwerkelijk op, heeft het echt zo’n negatief effect en hoe kan je het een beetje beperken.

Cijfers

Wereldwijd kijken we zo’n 6 uur en 58 minuten per dag naar een scherm. In Nederland is dit gemiddeld 5,5 uur. Waarvan 2,5 uur op onze telefoon. Onder jongeren ligt dit gemiddelde een stuk hoger. Zij hebben gemiddeld een schermtijd van 5 uur per dag en voor een groot deel is dit alleen maar social media gebruik. Van TikTok, tot Instagram, van Snapchat tot YouTube.

Gelukkig ervaart 90% van de jongeren geen problemen met social media en vinden ze zelf dat social media en goede invloed heeft op hun vriendschappen. Zij ervaren geen negatieve effecten en voelen zich dus helemaal niet slechter door social media. Maar daarentegen denk wel een kwart dat social media een slechte invloed heeft op hoe gelukkig ze zijn. En een derde deel vindt dat social media slecht is voor hun zelfbeeld. Vooral meiden zeggen dat social media slechte invloed heeft op hoe ze zichzelf zien. Bij jongens is dit iets minder.

Niet alleen jongeren hebben een hoog schermtijd, jonge kinderen kunnen er ook wat van. Gemiddeld hebben kinderen tot 6 jaar een schermtijd van 100 minuten per dag. En dit neemt met de jaren toe. De schermtijd begint als op zeer jonge leeftijd. Een op de vier ouders met een baby van 9 maanden tot een jaar zegt dat hun kind minstens twee uur per dag schermtijd heeft.

Maar zijn alleen kinderen en jongeren zo verslaafd aan hun telefoon? Nee hoor, ook volwassenen kunnen er wat van! Een op de drie kinderen vindt dat hun ouders een beeldschermverslaving hebben. Dat klopt ook wel als je naar de gemiddelde cijfers kijkt in Nederland. Van de 5,5 uur zitten we 2,5 uur op ons smartphone en de overige tijd dus op een tablet, laptop of achter de televisie. Even onlinebankieren, de krant lezen, die ene leuke vakantie boeken, even iets opzoeken of toch nog dat appje beantwoorden. En dan hebben we het nog geen eens over ons werk! Want wat kunnen we oneindig ons mail checken of toch nog dat ene telefoontje plegen naar die klant. Niet zo gek dat kinderen ook veel schermtijd hebben als dit hun voorbeeld is. 😉

Maar social media blijft onze grote vriend, of vijand?! De algoritmen van social media zijn zo succesvol in het vasthouden van onze aandacht dat ze ons steeds meer gaan afleiden van andere dingen die belangrijk zijn. Voor je het weet zit je uren te scrollen en was je vergeten waar je ook alweer mee bezig was.

Gevolgen

Ook al ervaart 90% van de jongeren geen problemen met social media, laten verschillende onderzoeken zien dat, zeker Instagram en Snapchat, makkelijk vergelijkingsmateriaal vertoont. Ben ik wel net zo leuk als de anderen? Krijg ik genoeg like? Hierdoor krijgen jongeren prestatiedrang, vooral gericht op het uiterlijk. Waar veel jongeren, en dan met name meisjes, onzeker van worden. En is je kind al onzeker, dan doet social media er vaak een schepje bovenop.

Naast dat meisjes dus vooral ervaren dat social media een negatief effect heeft op hun zelfbeeld. Heeft het hoog aantal uren schermtijd een groot invloed op de schoolprestaties van kinderen. Door de vele pushberichten en geluiden van de smartphone en tablets laten kinderen zich steeds weer storen. Daardoor kunnen ze zich moeilijk concentreren op hun werk en hebben ze veel meer tijd nodig om te leren, maken ze veel meer fouten en ervaren ze veel meer stress. Maar ze genieten ook veel minder en de helft van je jongeren heeft slaaptekort of zijn vermoeid overdag.

Daarnaast heeft het hoge schermtijd gebruik ook invloed op oogzenuwen. Een continu gespannen oogspier, door een hoge schermtijd, leidt volgens oogartsen tot bijziendheid of zelfs blindheid. Kinderen zitten ook steeds meer en langer achter elkaar, waardoor weinig bewegen en ze een grotere risico hebben op overgewicht. Ze krijgen last van hun nek en rug, omdat ze altijd voorovergebogen zitten.

Verder blijkt uit onderzoek onder jonge kinderen tot 4 jaar met een hoge schermtijd dat zij worden belemmerd in hun ontwikkeling. Met name de taalontwikkeling en cognitieve vermogens lopen een risico. Ze leren vaak dat hun onrust bevredigd kan worden met een beeldscherm, maar vaardigheden als concentratie of aandachtig naar iemand luisteren ontwikkelen ze minder.

‘Normaal’ gemiddelde schermtijd voor kinderen

Het huidige mediagebruik bij jonge kinderen ligt hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert. Volgens deze richtlijnen zouden kinderen tot twee jaar geen schermtijd moeten hebben en kinderen tot vijf jaar maximaal een uur per dag.

Baby’s en dreumes hebben geen schermtijd nodig. Baby’s kunnen sneller dan andere kinderen overprikkeld raken. Ze zijn nog volledig op ontdekkingstocht en dat kost al veel energie. Laat staan de hele tijd naar een beeldscherm kijken.

Peuters hebben eigenlijk ook nog geen schermtijd nodig. Ze slapen nog veel en de tijd die overblijft is eigenlijk ook voor het ontdekken van de wereld en het spelen. Wil je echt heel graag je kindje voor de tv zetten, doe dit dan maximaal 30 minuten verspreid over de dag. Ze hebben nog geen concentratie om een uur achter elkaar stil te zitten.

Kleuters hebben voldoende aan een uur per dag schermtijd. Zij slapen dan wel niet meer zoveel, maar spelen daarentegen wel heel veel. Zij ontwikkelen zich door middel van spel en hebben nog een hoop te leren. Wil je je kind toch schermtijd geven, houdt er dan rekening mee dat ze nog een korte spanningsboog hebben. Je kunt het beste de schermtijd over een dag verspreiden. Vier keer 10 á 15 minuten is dan het beste.

Kinderen tussen de acht en de tien jaar hebben voldoende aan anderhalf uur per dag. Ook hier geldt natuurlijk dat je het beste de schermtijd kan verspreiden over de dag. Kinderen in deze leeftijd hebben nog heel veel behoefte aan het (buiten)spelen. Ze zitten al de hele dag stil op school. Beweging naschooltijd is dan ook belangrijk.

Kinderen tussen de tien en de twaalf jaar kunnen een schermtijd van twee uur per dag verdragen. Met deze kinderen kan je natuurlijk al veel beter afspraken maken over scherm gebruik. Dus hoe jullie het indelen is makkelijker te bespreken, maar onthoudt wel, ook dit is nog een leeftijd met veel behoefte aan spelen en ontwikkelen.

Kinderen vanaf twaalf jaar hebben een ‘gezonde’ schermtijd rond de 3 uur per dag. In deze leeftijdscategorie is het helemaal belangrijk om afspraken te maken over schermtijd, anders blijven ze maar scrollen op social media en hebben ze ineens een schermtijd van 5 uur per dag. Met als gevolg dat ze minder goed presteren op school en last krijgen van hun nek, rug en schouders.

Overzicht van ‘gezonde’ schermtijd:

0-2 jaar: geen schermtijd

2-4 jaar: liever niet, anders max. 30 minuten per dag verspreid over de dag

4-8 jaar: 60 minuten (4x 10 á 15 minuten) per dag

8-10 jaar: 1,5 uur per dag

10-12 jaar: 2 uur per dag

12 jaar en ouder: 3 uur per dag

Voordelen

Zijn smartphones en anderen schermen dan echt alleen maar negatief? Natuurlijk niet! Het levert ook leuke en mooie dingen op! Kinderen leren wel degelijk een hoop dingen van al die uren schermtijd. Zo zijn er positieve effecten van al het social media op schoolprestaties. Door BookTok, onderdeel van TikTok zijn er veel meer Engelstalige jeugdromans verkocht. TikTok stimuleert dus om meer te lezen in het Engels, maar ook door YouTube en games leren kinderen Engels. Is dat nog eens fijn aangezien Engels een verplicht vak!

Niet alleen hun Engels wordt beter, maar ook hun creativiteit en verbeeldingskracht worden vergroot. Doordat ze in aanraking komen met allerlei social media, tutorials en interactieve spelletjes wordt hun fantasie geprikkeld. Tevens stimuleren games hun probleemoplossend vermogen. Het blijkt zelfs uit verschillende onderzoeken dat kinderen die via digitaal games bepaalde vaardigheden aangeleerd krijgen, deze vaardigheden gemakkelijk kunnen vertalen naar het dagelijks leven. Andersom, van fysiek naar digitaal is moeilijker voor ze.

Verder blijkt uit onderzoek dat kinderen van gezinnen waar afspraken zijn over schermtijd minder tijd door met hun telefoon, tablet, (spel)computer en tv. Wanneer deze regels consequent zijn besteden kinderen gemiddeld 54 minuten minder aan schermtijd. Uit onderzoek blijkt dat die regels ervoor zorgen dat kinderen 29 minuten eerder naar bed gaan en 19 minuten langer slapen. Nou denk je misschien dat is maar minimaal, maar deze ‘paar’ minuten hebben een positief effect op kinderen. Hoe beter zij namelijk slapen, hoe groter de positieve effecten op het welzijn van kinderen. Slaaptekort heeft namelijk niet alleen effect op het welzijn, maar op de schoolprestaties en cognitief functioneren.

Tips om schermtijd de reguleren

Ga in gesprek over schermtijd

Ga met het gezin in gesprek over schermtijd. Wat vindt je kind zelf hoeveel schermtijd gezond is en komt dat overeen met wat jij vindt of met wat de richtlijnen zeggen. Bespreek ook met elkaar waar beeldschermen voor nodig zijn: voor contact met vrienden, vermaakt, om verveling tegen te gaan, voor school en werk of administratie.

Weet wat je kind doet

Kijk mee en heb interesse in het social media gebruik en schermgebruik van je kind. Hoe meer jezelf weet van wat je kind doet, hoe meer je het onder controle kan houden. Je kan dan beter uitleggen waarom je bepaalde social media wel wil en welke niet. Maar onderbouw je redenen wel! Zonder goede reden zal je kind toch hunkeren naar die ene verboden social media.

Huiswerk zonder smartphone

‘Maar ik heb mijn telefoon nodig tijdens het huiswerk maken…’. Het meest gegeven antwoord als deze ‘regel’ ingesteld wordt. Heb je kind echt zijn of haar telefoon nodig tijdens het maken van zijn of haar huiswerk? Maak je wiskunde met social media dan? Staan de antwoorden dan op Snapchat, TikTok of YouTube? Hier kunnen duidelijk afspraken overgemaakt worden. Het meeste huiswerk is gewoon vanuit je boek. Je kan dus afspreken dat je kind eerst een uur aan de slag gaat zonder telefoon, tablet of computer. Dan even pauze neemt en vervolgens aan de slag gaat met internet als dat nodig is. Zo zal je kind efficiënter, sneller en met minder fouten zijn huiswerk maken.

Kies geschikte media

Bepaal samen wat geschikte media is. Zo heb je YouTube Kids voor de jonge kinderen. Dit is een veilige plek waar kinderen eenvoudig en op een leuke manier zelfstandig YouTube kunnen ontdekken, maar waar ouders makkelijker in de gaten kunnen houden wat hun kinderen doen. Maar ook voor de jongeren is het belangrijk om afspraken te maken over welke media ze wel en niet mogen gebruiken. Zo geef je duidelijkheid en structuur, bepaal je niet alles alleen, maar leren ze ook zelf kritisch na te denken.

Geen schermtijd voor het slapen gaan

De hoeveelheid schermtijd heeft dus al invloed op de kwaliteit en duur van slapen. Door het blauwe licht dat de schermen afgeven kan de productie van het slaaphormoon, melatonine, belemmeren, wat de slaapkwaliteit kan beïnvloeden. Door minstens een uur voor het slapen gaan alle schermen uit te doen help je de hersenen om zich voor te bereiden op rust en de natuurlijke productie van melatonine te stimuleren.

Structuur en duidelijkheid

Als jullie het gesprek hebben gehad over schermtijd, social media en schermgebruik kunnen jullie duidelijke afspraken maken en dus structuur aan de dag brengen. Bespreek wanneer en hoe lang je kind zijn telefoon, laptop, tablet of consoles mag gebruiken. Hoe meer je kinderen betrekt bij het maken van afspraken over schermtijd hoe meer begrip ze zullen hebben en hoe makkelijker het is om aan de schermtijd te houden.

Na schooltijd theetijd!

Veel ouders denken dat tv kijken, op de tablet of telefoon na schooltijd een vorm van ontspanning is, maar vaak zijn kinderen na een dag school al zo overprikkeld en vermoeid dat naar een scherm kijken alleen maar voor meer overprikkeling zorgt. Zorg er dus voor dat je na schooltijd eerst ontspant door middel een kopje thee en een gekletst.

Afwisseling

Stimuleer afwisselingen en dan niet alleen tussen verschillende activiteiten, maar ook de manier waarop je kind de activiteit uitvoert. Is dat liggend, zitten of bewegend. Laat je kind lekker buitenspelen na of voor de schermtijd, stimuleer om te gaan sporten en achter het scherm vandaan te komen.

Jezelf als voorbeeld

Je bent zelf het grote voorbeeld!! Een op de drie kinderen vindt dat hun ouders verslaafd zijn aan hun telefoon. Volgens een onderzoek van het NOS Jeugdjournaal zegt een meerderheid van de kinderen dat hun ouders gemiddeld een tot twee uur per dag op hun telefoon zitten. En volgens 43% van de kinderen zitten hun ouders meer dan twee uur per dag op hun telefoon. Hoe vaker jouw kinderen jou op het scherm ziet kijken, hoe vaker zij het ook doen, want blijkbaar is het normaal?