Hoe ga je als ouder om met een hoogsensitief kind
Het opvoeden van een kind is niet altijd even makkelijk. Je wilt het beste voor jouw kind en doet er alles aan om de juiste opvoeding te geven. Hoe frustrerend is het dan als het even niet lukt. Als je het niet goed kunt doen in de ogen van je kind. Wanneer je kind totaal anders reageert dan je wil. Als andere mensen zich ermee gaan bemoeien en jou gaan vertellen hoe je het beter zou kunnen doen. Dit gebeurt heel vaak bij het opvoeden van een hoogsensitief kind. Het kind wordt boos op je, raakt gefrustreerd en huilt gemakkelijk. Wat voor jou misschien vanzelfsprekend is en bij andere kinderen ‘normaal’ gaat, lukt bij je hoogsensitieve kind niet. Dat komt omdat hoogsensitieve kinderen net even een andere aanpak van de opvoeding nodig hebben. In dit blog zal ik aan de hand van de meest voorkomende uitdagingen voorbeelden geven voor het opvoeden van een hoogsensitief kind. Zo word jij die nog betere opvoeder voor jouw hoogsensitieve kind!
Oog voor detail
Oog voor detail is een fantastische kwaliteit van een hoogsensitief kind! Je kind merkt elke liefdevolle blik op en zal hem beantwoorden. Het kan je laten weten wanneer zijn of haar jongere broertje of zusje honger heeft, al voordat je er ook maar aan hebt gedacht om hem of haar te voeden. Maar wat een leed kan het ook veroorzaken. Een hoogsensitief kind merkt namelijk vooral alle details op die niet naar zijn of haar zin zijn. Zo kan het klagen om een stukje schil dat nog op de appel zit, intense smaken of een verkeerd merk, een kamer die stinkt terwijl je het zelf niet opmerkt of iets wat verschoven is. Een hoogsensitief kind kan dit moeilijk loslaten.
Overigens heeft niet elke hoogsensitief kind oog voor detail. Er zijn er ook die zich niet erg bewust lijken te zijn en meer in beslag worden genomen door hun innerlijke wereld. Anderen hebben meer last van de intensiviteit van harde geluiden of felle lichten. Weer anderen merken alleen de details op, op een bepaald gebied, zoals eten of kleding of sociale nuances.
Maar hoe kun je hiermee omgaan?
- Geloof je kind.
- Zorg er bij jonge hoogsensitieve kinderen voor dat ze voldoende gevoed en uitgerust zijn.
- Wanneer een hoogsensitief kind oud genoeg is om je te begrijpen, erken je eerst het ongemak van je kind en laat je hem vervolgens weten wanneer en hoe het zal ophouden. Mocht je er niets aan kunnen doen, laat dit dan ook weten.
- Stel grenzen aan wat er van je verwacht kan worden. Je kunt nog 100 keer veterstrikken bij je hoogsensitieve kind, maar het zal nooit goed genoeg zijn. Bespreek hoe dan, op een ander moment, hoe vaak je de veter wil proberen te strikken.
- Houd je aan je normen voor beleefdheid en goed gedrag in het openbaar, maar onthoud dat emoties irrationeel en overweldigend kunnen zijn. Probeer het tijdelijk zo goed moeilijk op te lossen. Lukt dat niet, geef dan ruimte aan de emoties van je kind terwijl je hem of haar vasthoudt en knuffelt. Op een rustig moment kun je het dan met hem of haar over hebben en bespreken hoe jullie het de volgende keer kunnen aanpakken.
- Indien mogelijk laat je je kind zelf de oplossing bepalen.
Makkelijk overprikkeld en onrustig zijn
Een hoogsensitief kind dat zich bewust is van subtiele verschillen zal ook overweldigd worden wanneer er ineens teveel op hem afkomt. Hoe meer prikkels, hoe sterker het lichaam wordt geprikkeld er iets mee te doen. Ieder mens zoekt het juiste niveau van prikkeling op. Te weinig prikkels zorgt voor verveling en rusteloosheid. Teveel prikkels zorgt ervoor dat we ons ongemakkelijk en opgejaagd voelen. We proberen tot rust te komen, maar als dat niet lukt, gaat alles wat we doen minder goed.
Hierin is het belangrijk om te weten dat hoogsensitieve kinderen sneller overprikkeld raken. Elke hoogsensitief kind heeft gebieden waar overprikkeling grote problemen veroorzaken. Meestal zijn dit activiteiten waarin het eerder heeft gefaald of bang is om te falen. Als het dan weer een poging zal doen voor deze activiteit, zal het kind niet ontspannen zijn, maar juist gespannen en angstig waardoor het juist slechter zal gaan presteren. Faalangst is niet de boosdoener, het kind kan ook heel graag willen presteren en vol vertrouwen zijn en toch overprikkeld raken door lichten of de mensenmassa.
Er zijn ook voordelen! Overprikkeld zijn is natuurlijk nooit fijn, maar zo weinig nodig hebben om een prettig niveau te bereiken, heeft zijn voordeel. Een hoogsensitief kind verveelt zich over het algemeen minder snel. Ze zijn vaak zorgvuldiger en betrokken bij hun prestaties.
Hoe kun je jouw kind helpen met overprikkeling?
- Zorg dat je kind ergens goed in is. Hierdoor kunnen ze veel plezier, vertrouwen en succeservaringen opdoen.
- Zorg ervoor dat je kind zo vaak heeft geoefend en zo goed is, dat niets hem of haar meer van zijn stuk kan brengen. Laat een hoogsensitief kind nooit met te weinig voorbereiding presenteren.
- Praat over wat er verkeerd kan gaan en hoe je kind daarmee om kan gaan.
- Leg uit welk effect overprikkeling heeft op je prestatie en welbevinden.
- Zorg ervoor dat de (sport-)activiteiten van je kind dingen zijn waar druk een niet te grote rol speelt.
- Leer je kind genieten van allerlei niet-competitieve activiteiten.
Intense innerlijke reactie
Hoewel de reactie rustiger wordt als een hoogsensitief kind eenmaal vertrouwd is met een situatie, het kan tijdens het verwerkingsproces in eerste instantie toch juist sterker worden. Een hoogsensitief kind verwerkt alles intenser en daardoor vertoont het ook sterkere emotionele reacties. Hoe intenser de ervaring van een nieuwe emotionele situatie en de verbeelding van alle implicaties en consequenties, hoe groter de impact. Dat betekent meer geluk, bevrediging, vreugde en tevredenheid én meer vervelende gevoelens. Een hoogsensitief kind raakt vaker dan andere kinderen van streek door onrecht, conflicten of leed.
Hoe kun je hiermee omgaan?
- Denk na over hoe jezelf omgaat met emoties en hoe je wilt dat je kind ermee omgaat.
- Lees over ‘emotionele intelligentie’.
- Praat met je hoogsensitieve kind over emoties.
- Probeer de negatieve emoties van je kind te controleren tot je hoogsensitieve kind het zelf kan.
- Sta open voor positieve emoties. Je probeert met aandacht en respect te reageren op negatieve emoties, maar doe dat ook bij de positieve emoties.
- Wees je ervan bewust dat overprikkeling en te opgewonden zijn alle emotionele reacties kan verwerken.
- Als een ingrijpende emotie een aantal dagen aanhoudt, schakel dan hulp in.
Zich bewust zijn van andermans gevoelens
Nog een fantastische eigenschap van hoogsensitiviteit is het empathisch vermogen die ze hebben. Een hoogsensitief kind kan de subtiele signalen oppikken, zelfs de lichaamsgeur die een bepaalde emotie veroorzaakt. Het kan snel zien wat iemand nodig heeft of hoe iemand zich voelt, zonder dat iemand het uitspreekt of daadwerkelijk laat zien. Hoe ze dit weten? ‘Nou gewoon’, zal het antwoord zijn.
Echter kan het soms ook heel lastig zijn. Hoe moet je hoogsensitieve kind leren omgaan met hoe de ander zich voelt zonder dat de ander het laat merken, terwijl hij verbaal een hele andere boodschap krijgt. Het zal je kind enorm helpen als jij je eigen gevoelens kunt herkennen en er eerlijk over kunt zijn.
Wat helpt nog meer?
- Ga na hoe je evenwicht creëert tussen de behoeften van anderen en die van jezelf. Je kind zal je nadoen.
- Leer je kind dat hij recht heeft om nee te zeggen of de mening van een ander te negeren. Je kind hoeft niet altijd voor een ander te zorgen.
- Wees voorzichtig dat je niet teveel van je eigen zorgen of oordelen over anderen met je kind deelt. Door de enorme empathie die je hoogsensitieve kind heeft, vergeet je soms dat je niet alles kan bespreken met je kind.
- Om het besef van zijn of haar eigen behoeften en verlangen te versterken, moet je hem of haar zo vaak mogelijk zijn eigen keuzes laten maken.
- Zorg ervoor dat de wensen van alle gezinsleden zoveel mogelijk gelijk worden gehoord en gerespecteerd. Verdeel je empathie eerlijk over alle gezinsleden in plaats van dat je hoogsensitieve kind zich het meest aanpast.
Behoedzaamheid bij nieuwe, mogelijk gevaarlijke situaties
Aangezien een hoogsensitief kind in elke situatie zoveel ziet, zal het zelfs in vertrouwde situaties nieuwe dingen opmerken. Hoogsensitieve kinderen willen eerst de kat uit de boom kijken en pas als het veilig is worden ze langzaam zichzelf. Dit kan heel frustrerend zijn, zeker als jezelf niet zo bent. Het heeft echter ook een voordeel, want zo wordt je gewaarschuwd als er gevaren zijn en controleren ze elke onbekende situatie op gevaren.
Hoe kun je hiermee omgaan?
- Denk aan de voordelen van het voorzichtige gedrag van je kind, dit voorkomt dat je teleurgesteld raakt wanneer je kind afwachtend is en ‘niet opschiet’.
- Bekijk het vanuit het gezichtspunt van je kind.
- Ga stap voor stap. Dit geeft vertrouwen.
- Zorg ervoor dat je kind zich kan terugtrekken.
- Als je wilt dat je kind blijft openstaan voor nieuwe situaties, dan is succes de sleutel!
‘Anders-zijn’ trekt de aandacht
De laatste grote uitdaging van het opvoeden van een hoogsensitief kind heeft niet direct te maken met de eigenschap zelf, maar meer met hoe anderen ertegenaan kijken. Het lijkt menselijk te zijn dat wanneer we iemand ontmoeten die anders is dan anders, we er meteen een label opplakken. Hoe kun je jezelf en jouw hoogsensitieve kind hierop voorbereiden?
- Onderzoek je eigen kijk op hoogsensitiviteit.
- Praat met je kind over hoogsensitiviteit. Erken de problemen die erdoor worden veroorzaakt, maar wijs ook op de waardevolle kanten. Ik snap dat je misschien niet wilt dat je kind ‘anders’ is of dat je ermee te koop wil lopen. Maar negeren dat je kind anders is, werkt niet. Het is juist een mooie eigenschap en leg dat uit aan anderen.
- Denk aan over hoe jezelf wilt reageren op commentaar van anderen, met name in situaties waar je kind bij is.
- Wanneer je kind oud genoeg is om iets meer te begrijpen van cultuur en psychologie, geef dan wat uitleg over hoogsensitiviteit.
- Bescherm je kind tegen aandacht, lof of medeleven die misplaatst is.
Tot slot, bedenk dat alle problemen en uitdagingen positieve kanten hebben. Een hoogsensitief kind zorgt ervoor dat je je meer bewust bent van alles en dat is ook wel erg fijn.
Twijfel je of jouw kind hoogsensitief is? Doe dan de hoogsensitief test!
Denk je eerder dat jijzelf hoogsensitief bent? Doe dan deze hoogsensitief test!
Wil je nog meer informatie over het hoogsensitieve kind? Lees dan mijn andere blogs of dit boek!
Wil je hulp bij de opvoeding van je hoogsensitieve kind of kan je kind hulp gebruiken? Neem dat gerust contact op!
